جعل و سند مجعول چیست

تعریف: جعل عبارت است ازساختن نوشته یا سند یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیر رسمی، خراشیدن یا تراشیدن یا قلم بردن، یا الحاق یا محو یا اثبات با سیاه کردن یا تقدیم و تاخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق نوشته‌ای به نوشته دیگر، یا به کاربردن مهر دیگری بدون اجازه صاحب آن و نظایر این‌ها به قصد تقلب».  جعل سند و استفاده از سند مجعول دو جرم جداگانه محسوب می‌شوند، بنابراین اگر فردی سندی را جعل کرده و از آن استفاده کند، مرتکب دو جرم شده که به موجب قانون برای هرکدام آن‌ها مجازات مستقلی تعیین شده است

رکن مادی:

ساختن نوشته، عبارت است از ساختن هرچیزی که برخلاف حقیقت و به منظور اضرار به غیر با دست یا قلم یا ماشین روی صفحه ای تنظیم گردد.

سوال آیا چاپ بلیت هواپیما ،قطار یا اتوبوس و امثالهم جعل محسوب میشود؟ بله حتما لازم نیست مطلبی در سند توسط جاعل قید شود بلکه  با چاپ آنها هم مرتکب جعل شده

ساختن سند:

سند عبارت است از هر نوشته ای که در مقام دعوی یا دفاع قابل استناد باشد از این نوع سند میتواند از نوع عادی یا سند رسمی باشد

ساختن مهر و امضاء:

به این معناست که علامت انتخاب شده توسط اشخاصی که معولا مطابق ذوق و سلیقه و ملاحظات مورد نظر به خود اختصاص میدهند و در مواقع لزوم از آن استفاده میکنند مورد قرار میگیرد به طور تقلب آمیز ذیل نوشته ای درج گردد.

سوال :آیا جعل در فتوکپی یا رونوشت از مصادیق ماده 523 قانون مجازات اسلامی است که بتوان برای آن مجازات تعیین  کرد؟؟  در این زمینه نظریه مشورتی وجود دارد که جعل فتوکپی غیرمصدق اسناد عادی و رسمی چون امکان اضرار به غیر وجود ندارد جعل جزایی محسوب نمیشود لکن چنانچه فتوکپی اسناد اعم از عادی یا رسمی تصدیق شده باشد مرتکب جعل و قابل تعقیب کیفری است.عمل مرتکب در جرم جعل فعل مثبت است و با ترک فعل صورت نمیگیرد

جعل و سند مجعول چیست

خراشیدن و تراشیدن:

برخی معتقدند که خراشیدن محو جزئی از کلمه است و تراشیدن محو کل کلمه است که هر دو عمل با فعل مثبت صورت میگیرد

محو کردن ، قلم بردن ، الحاق کردن  :محو کردن عبارت است:  از بین بردن تمام یا قسمتی از نوشته به هر وسیله غیر از خراشیدن و یا تراشیدن است و قلم بردن که در کل یا جزء نوشته قلم برده شده  بدون آنکه چیزی به نوشته اصلی اضافه گردد مثل اینکه حرف( د ) را به (ذ) تبدیل کند  والحاق کردن یا از طریق اضافه کردن مثلا یک صفر به اعداد دیگر یا اضافه کردن چیزی به محل تراشیدگی یا خراشیدگی انجام میگیرد.

دست بردن در تاریخ سند:

مقصود آن است که جاعل پس از تنظیم سند و تاریخ مندرج در آن را جلو یا عقب بیندازد. مثلا تاریخ سفته را از 4/1/94 به 4/2/85 تبدیل کند.

الصاق نوشته ای به نوشته دیگر:

در اینجا جاعل بخشهایی از یک نوشته را به بخشهایی از نوشته دیگر پیوند داده  و منضم میکندبه نحوی که حالتی به وجود می آید که خواننده آن را نوشته ای واحد تصور میکند. برای مثال امضایی از یک نوشته را به متن یک پیش نویس که امضا نشده ضمیمه کرده و می چسباند

جعل معنوی چیست؟

در جعل معنوی یا مفادی شخص جاعل عمل فیزیکی انجام نمیدهد بلکه جعل  حقیقت در عالم ذهن صورت میگیرد چرا که حقیقت را در عالم ذهن دگرگون مکند که قانون گذار جعل معنوی را در ماده 534 قانون مجازات اسلامی پیش بینی کرده است

جعل در اسناد رسمی:

اسناد رسمی به موجب ماده 1287 قانون مدنی اسنادی هستند که در اداره ثبت واسناد یا در نزد مامورین رسمی در حدود صلاحیت آنها بر طبق مقررات قانونی تنظیم شده یاشد هرگونه فعل های قید شده در ماده 532 قانون مجازات اسلامی در اینگونه اسناد دارای مجازات میباشد

عنصر معنوی :

جرم جعل از زمره جرایم مادی صرف نمی باشد بلکه نیازمند عنصر روانی است . برای تحقق عنصر روانی جرم جعل ، از یکسو باید قصد ساختن یا تغییر دادن احراز شود  که می شود سوء نیت عام و از سوی دیگر مرتکب باید قصد ایراد هر نوع ضرر اعم از مادی یا معنوی را به عنوان سوء نیت خاص را داشته باشد. باید به خاطر داشت که قصد انتفاع چه برای شخص جاعل و چه برای شخص ثالث اساساً ضرورتی ندارد. نیت مجرمانه باید در لحظه ارتکاب جعل وجود داشته باشد تا شرط تقارن عنصر مادی با عنصر روانی محقق شود .

نحوه تشخیص دادن اسناد مجعول

– روش فیزیکی از نور ماوراء بنفش برای مشاهده تغییر یا حذف اسناد نوشته شده با خودنویس و تشخیص لومیناس (نخ پول) چک و پول استفاده می‌شود از اشعه مادون قرمز نیز برای تشخیص زمان امضای جعل شده و یا برای موارد تشخیصی در اسناد نیمه سوخته (نوشته‌ای که به رنگ خاکستری درآمده باشد) استفاده می‌شود.

جعل و سند مجعول چیست

روش شیمیایی:

برای تشخیص تجانس دو نونه خطی یک سند، از آزمایش «توفل آنالیز» استفاده می‌کنند.همچنین برای ظهور آثار یا خطوطی که در شناسنامه‌ها یا اسناد رسمی با جوهر نوشته می‌شود از آزمایش «سولفوسیانورپتاسیم» استفاده می‌گردد.

گرافولوژی:

گرافولوزی، روانشناسی خط وامضاء می‌باشد که از طریق آن می‌توان تشخیص داد که فرد امضاء کننده در شرایط عادی سند راامضاء کرده یا تحت فشار روحی بوده‌است.

مجازات جرم جعل و استفاده از سند مجعول:

مجازات جرم جعل به تناسب نوع آنها از این که در اسناد رسمی باشد یا اینکه در اسناد عادی باشد یا موارد دیگر به تناسب آنها متفاوت میباشد :

مثلا چنانچه هرگاه طبیب تصدیق نامه خلاف واقع درباره شخصی برای معافیت از خدمت در ادارت رسمی یا نظام وظیفه یا برای تقدیم به مراجع قضایی بدهد به حبس از شش ماه تا دو سال یا به سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد یا  شرکت در آزمون به جای دیگری یا شرکت دادن یگری به جای خود (هر کس به جای داوطلب اصلی هر یک از آزمونها، اعم از کنکور ورودی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی، دانش سراها، مراکز تربیت معلم، اعزام دانشجو به خارج از کشور یا امتحانات داخلی و نهایی واحدهای مزبور یا امتحانات دبیرستان ها، مدارس راهنمایی و هنرستان ها وغیره، در جلسه امتحان شرکت نماید، حسب مورد مرتکب و داوطلب علاوه بر مجازات های اداری و انتظامی، به دویست هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد)

مثلا مجازات  جعل در اسناد عادی : هرکس در اسناد یا نوشته‌های غیررسمی جعل یا تزویرکند یا با علم به جعل و تزویر آنها را مورد استفاده قرار دهد علاوه‌برجبران خسارت وارده به حبس از شش ماه تا دوسال یا به سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.

آیا تغییر تاریخ چک،جعل است؟

مطابق ماده ۳۱۰ قانون تجارت : چک نوشته ایست که بموجب آن صادر کننده وجوهی را که در نزد محال علیه دارد کلا یا بعضا مسترد یا به دیگری واگذار می کند.

چک سندی است که به موجب آن صادر کننده به محال علیه دستور وجوه یا اعتباری را که در نزد او دارد کلا یا بعضاً مسترد سازد , یا به محال و یا قائم مقام قانونی وی بپردازد.

نظر مشهور : با توجه به این‌که دارنده چک،مالک آن محسوب می‌شود و مالک حق هرگونه تصرف در مال‌ خود را دارد،ازاین‌رو تغییر در تاریخ چک نیز مشمول این قاعده عام(الناس مسلطون علی‌ اموالهم)می‌باشد و تنها محدودیت این قاعده عدم اضرار به حق غیر است؛یعنی تا زمانی که‌ تغییر در تاریخ چک موجب ضرر و خسارت به دیگری نشود،وصف مجرمانه نداشته و جعل‌ محسوب نمی‌شود.از طرفی جرم جعل(در اسناد غیر دولتی) و مطلق تغییر در آن‌ جعل شمرده نمی‌شود. بنابراین تغییر در تاریخ چک زمانی جعل محسوب می‌شود که ضرر و زیانی نسبت به غیر در میان باشد زیرا ضرر از عناصر اصلی تحقق جعل در اسناد غیر دولتی است.