جرم صدور چک پرداخت نشدنی چیست؟

جرم صدور چک پرداخت نشدنی بدون شکایت دارنده چک قابل تعقیب نیست و با گذشت شاکی خصوصی چه قبل و چه بعد از صدور حکم قطعی حسب مورد قرار موقوفی تعقیب صادر شده و یا اجرای حکم موقوف میگردد.

البته در ذیل ماده 12 قانون صدور چک آمده است که اگر شاکی پس از صدور حکم قطعی گذشت نماید ،هرچند اجرای حکم موقوف میشود اما محکوم ملزم به پرداخت یک سوم جزای نقدی مقرر در حکم خواهد بود که به دستور دادستان به نفع دولت وصول خواهد شد. چک خصوصیات مذکور در ماده 1287 قانون مدنی را ندارد و بنابراین سند رسمی محسوب نمیشود بلکه در حکم سند رسمی است.

بر اساس ماده 7 قانون صدور چک  چناچه مبلغ مندرج در چک کمتر از یک میلیون تومان باشد به به حبس تا 6 ماه

اگر مبلغ  مندرج در آن از یک میلیون تا پنچ میلیون تومان باشد به حبس از شش ماه تا 5 سال

و اگر مبلغ مندرج در متن چک از پنچ میلیون تومان بیشتر باشد به حبس از یک سال تا دو سال و ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت دوسال محکوم خواهد شد و در صورتی که صادر کننده اقدام به اصدار چک های بلامحل نموده باشد مجموع مبالغ مندرج در آنها ملاک عمل میباشد.

 

سوال : آیا گذاشتن تاریخ از سوی دارنده چک جعل محسوب میشود؟

نظریه مشورتی در این زمینه وجود دارد که چک های سفید امضاء ظهور در تفویض اختیار پرکردن به دارنده چک دارد بنابراین وقتی کسی چکی را به صورت بدون تارخ و سفید به کسی مدهدعرفا به معنای آن است که صادر کننده چک اختیار گذاشتن تاریخ را به دارنده داده است که هر زمانی که بخواهد تاریخ بگذارد و به بانک مراجعه تماید.

وکیل متخصص چک

دارنده چک برگشت خورده چه راهکاری برای مطالبه وجه خود دارد ؟؟

الف- مراجعه به اجرای ثبت:

این امر زمانی ممکن است که مطابقت امضای چک با نمونه امضای صادر کننده در بانک از طرف بانک گواهی شده باشد چراکه در صورت عدم مطابقت امضای چک با نمونه امضای موجود در بانک مساله اصدار چک نیازمند رسیدگی است که پرداختن بدان تنها در صلاحیت مرجع قضایی است.

صدور اجراییه از طریق مراجع ثبتی مشمول مرور زمان نمیشود و با توجه به این که اجراییه علیه اموال صادر میشود فوت صادر کننده چک برای صدور اجراییه علیه وراث وی مانعی به وجود نمی آورد.

 

وکیل متخصص چک 

وجه تمایز از مطالبه چک از طریق اجرای ثبت با مراجع قضایی:

1-بر خلاف مطالبه حقوقی چک از طریق دادگاه که امکان اقامه دعوی علیه ضامن و ظهرنویس چک به صورت تضامنی می باشد در مطالبه چک در اجرای ثبت فقط می توان ممنوع الخروجی یا توقیف اموال صادر کننده چک را ا درخواست کرد و نه ضامن و ظهرنویس را.

2-صدور حکم جلب در صورت قطعیت حکم و نپرداختن وجه چک خسارت (اعمال ماده 3 قانون  اجرای محکومیت های مالی) فقط از طریق دادگاه امکان پذیر است نه اجرای ثبت

3-اجرای ثبت اسناد فقط اصل مبلغ چک را ملاک عمل قرار می دهند و بر خلاف مطالبه وجه چک از طریق دادگاه که امکان اخذ خسارت تاخیر تادیه از زمان سررسید وجود دارد در اجرای ثبت خسارت تاخیر تادیه چک محاسبه نمی شود.

4-اقدام همزمان مطالبه وجه چک از طریق دادگاه و اجرای ثبت توامان میسر نیست البته برخی دیگر معتقدند که موازی  میتوان هم از طریق اجرای ثبت و هم کیفری علیه مسئولین اقدام کرد

5-امکان مطالبه وجه چک از طریق اداره اجرای ثبت اسناد در موردی که در گواهینامه عدم پرداخت مطابقت امضاء صادر کننده تایید نشده است، وجود ندارد

6- شامل مرور زمان نمیشود و هر موقع میتوان آن را مطالبه کرد

سوال: در صورت صدور چک به وکالت یا امضای چک از سوی مدیران اشخاص حقوقی صدور اجراییه باید علیه اصیل صادر گردد یا امضا کننده چک؟

بر اساس اصول کلی باید معتقد باشیم که اجراییه میبایست علیه منوب عنه(اصیل) صادر گردد اما ماده 252 آیین نامه اجراییه مفاد اسناد رسمی لازم الجرا امضا کننده چک و صاحب امضا را متضامنا مسئول پرداخت دانسته و قید نموده به تقاضای بستانکار اجراییه علیه آنها بر اساس تضامن صادر میشود. «دکتر کاویانی»

 

وکیل متخصص چک

برای صدور اجراییه در مورد چک باید اوراق ذیل به ثبت محل تسلیم شود:

الف.درخواست نامه چاپی طبق نمونه موجود در ثبت

ب. اصل و فتوکپی چک و برگشتی آن

پ: ثبت مطابقت امضای صادرکننده با نمونه آن در بانک الزامی  می باشد

 

ب:  مراجعه به مرجع حقوقی «چک حقوقی»

این روش هزینه قابل توجهی با توجه به مبلغ چک دارد و نیز بعضا طولانی بوده که هزینه دادرسی آن در مرحله بدوی معادل 3.5 درصد از مبلغ خواسته «مبلغ چک» میباشد و در مرحله تجدید نظرخواهی معادل 4.5 درصد میباشد که در ارقام بالا دارنده را متحمل هزینه گزافی میکند البته در پاره ای از موارد راهی جز اقامه دعوی علیه مسئولین نیست مثلا هنگامی که بخواهیم علیه ضامن یا ظهرنویس اقامه دعوی کنیم  یا در مواقعی که معلت شش ماهه  جهت طرح دعوای کیفری و نیز سراغ نداشتن اموالی از صادر کننده که مانع از مراجعه به اجرای ثبت است راهی جز اقامه دعوای حقوقی ندارد.

 

سوال ، آیا امکان جلب در دعوای حقوقی ممکن است؟

در پاسخ به این سوال گفت بله برای اطلاعات بیشتر تماس حاصل فرمایید

 

وکیل متخصص چک

پ: اقامه دعوی کیفری

این روش هزینه به مراتب کمتری از پیگیری حوقوقی دارد و از ضمانت اجرای سنگینی برخوردار است لذا مطلوب تر میباشد اما مشروط  بر آن است که مهلت شش ماه ذکور در ماده 11 قانون صدور چک جهت طرح شکایت کیفری رعایت شده باشد ،

سوال چه شخصی میتواند اقامه دعوی چک کیفری کند؟

تنها کسی حق پیگیری چک برگشتی  را دارد که گواهی عدم پرداخت صادره از بانک با نام وی صادر گردیده

جهات کیفری چک را میتوان چنین برشمارد:

1-دارا نبودن وجه نقد یا عدم آن در تاریخ مندرج در چک

2-خارج کردن تمام یا قسمتی از وجهی که به اعتبار آن چک صادر شده است به صورتی از بانک (البته در این مورد مباشرت مستقیم صادر کننده در اخراج وجه چک از بانک شرط تحقق این نیست)

3-دستور عدم پرداخت وجه چک به بانک (البته در موارد غیر مجاز موارد قانونی را شامل نمیشود ادعای مفقودی ،سرقت…)

4-تنظیم چک به شکل نادرست: یعنی صادر کننده چک را به گونه ای صادر نماید که بانک از پرداخت آن به علت نادرست بودن خودداری کند . مواردی عدم نظیر عدم مطابقت امضاء یا قلم خوردگی یا اختلاف در مندرجات آن

5-صدور چک از حساب مسدود :

طبق ماده 10 قانون صدور چک هرکس با علم به بسته بودن حساب بانکی خود ،مبادرت به صدور چک نماید ،عمل وی در حکم صدور چک بی محل نخواهد بود و به حداکثر مجازات مندرج در ماده 7 محکوم خواهد شد و مجازات تعین شده غیر قابل تعلیق است.

سوال :آیا  صدور چک از حساب دیگری جرم است؟ «استفاده از دست چک دیگری»

بله اگر کسی با علم و اطلاع از اینکه صاحب حساب و دسته چک نیست مبادرت به صدور چک از حساب جاری غیر بنماید و به دارنده چک تحویل دهد مرتکب بزه جعل امضاء صاحب حساب و استفاده از سند مجعول و کلاهبراری از شخصی که چک را به او تحویل داده شده است.

 

دارنده چک کیست؟

به موجب ماده 251 آیین نامه فوق الذکر: دارنده چک که حق تقاضای صدور اجراییه دارد، اعم است از کسی که چک در وجه او صادر گردیده یا به نام او ظهرنویسی شده است و یا حامل چک (در خصوص چکهای در وجه حامل) شخصی نیز که بعد از برگشت خوردن چک به او منتقل می شود دارنده قانونی محسوب می شود و اسقاط حق شکایت موضوع ماده 11 قانون صدور چک فقط راجع به حق شکایت کیفری است.

سوال:

در دعوای حقوقی مربوط به مطالبه وجه چک که با تقدیم دادخواست است آیا میتوان در صورت مشخص نبودن آدرس خوانده به حکم ماده ۲۲ قانون چک عمل نمود و آدرس خوانده در بانک را مبنای ابلاغ وادامه رسیدگی قرار داد؟

ماده ۲۲ قانون چک صراحتا در مورد متهم است و تسری آن به خوانده در دعوی حقوقی وجاهت ندارد.متهم کسی است که از وی شکایت کیفری شده و پرونده ای در دادسرا برای او تشکیل شده وممکن است دادستان برای او کیفرخواست صادر نماید و کیفر اورا از دادگاه بخواهد ودادگاه نیز اورا محاکمه ومحکوم ومجازات نماید.یا اینکه این مراتب طی شده و متهم بیگناه تشخیص داده شود.بدیهی است که قانونگذار سهوا از کلمه “متهم”در ماده ۲۲ استفاده نکرده و در خصوص عدم دسترسی شاکی به نشانی و آدرس متهم در یک پروسه کیفری نظر داشته است .پس دلیلی ندارد در یک دعوی حقوقی که دارای آئین خاص رسیدگی است به ضوابط کیفری استناد شود و به بهانه عدم دسترسی به نشانی خوانده از روش ماده ۲۲ به عنوان کیفر استفاده گردد.در حالیکه احکام قانونی دیگری در این رابطه وجودی درخشان دارند اما در مواردی مشاهده شده پاره ای از قضات در دعاوی حقوقی به ماده 22 قانون صدور چک استناد کرده اند و آن را کافی دانسته اند.

صدور چک حامل بهتر است یا در وجه شخص معین؟ 

بیشتر ما در هنگام دریافت چک، بر این باوریم که چک حامل، مطلوبیت دارد و دوست داریم یا حتی اصرار می ورزیم که چک حامل دریافت کنیم اما در سوی دیگر، از صدور چک حامل پرهیز می‌کنیم و علاقه نداریم که چک حامل، صادر کنیم .

به راستی، صدور چک حامل بهتر است یا چک در وجه شخص معین؟ مزیت ها و معایب هر کدام از آنها چیست؟

با توجه به اهمیت موضوع و فراوانی و گستردگی این رفتار در بازار ایران، در این نوشتار، به تحلیل مزایا و معایب صدور چک در وجه حامل یا چک در وجه شخص معین می پردازیم و توضیح می دهیم که با صدور هر یک آنها جایگاه و تعهدات بانک، جایگاه و تعهدات صادر کننده چک و جایگاه و تعهدات دارنده چک به چه ترتیب و کیفیت می باشد.

الف) مزیت ها و معایب چک در وجه حامل یا در وجه شخص معین برای بانکها

اصولا برای بانکها از منظر شناسایی دارنده چک، تفاوتی ندارد که چک، در وجه حامل یا در وجه شخص معین، صادر شده باشد زیرا برابر ماده ۱۱ قانون صدور چک، بانکها موظف شده اند برای تشخیص دارنده چک، از شخصی که برای اولین بار جهت وصول وجه چک به بانک مراجعه کرده هویت کامل و دقیق او را دریافت و در پشت چک با ذکر تاریخ قید نمایند. اما اگر چک، در وجه شخص معین صادر شده باشد رویه بانکها و عرف بانکی این است که وجود یک یا دو امضاء شخص موصوف در متن چک را در ظهر چک برای احراز انتقال قانونی چک، به دارنده کنونی و نیز برای پرداخت وجه آن الزامی می دانند بنابراین کارمندان بانکها در مورد چک در وجه شخص معین، یک وظیفه کنترلی در جهت احراز انتقال قانونی چک (در حد متعارف بانکی) پیدا می کنند در حالی که نسبت به چک در وجه حامل، چنین وظیفه ای ندارند.

ب) مزیت ها و معایب چک در وجه حامل برای صادرکننده چک

صدور چک در وجه حامل، به طور کلی برای صادرکننده، مزیت قابل توجهی در پی ندارد زیرا هر شخصی که چک در وجه حامل را در دست داشته باشد، قانوناً مالک آن به شمار می رود و می‌تواند با مراجعه به بانک، وجه آن را درخواست کند بنابراین اگر چک در وجه حامل، مفقود گردد یا به طور اتفاقی یا به طریق مجرمانه و من غیر حق، به دست دیگری بیفتد برای اثبات اینکه چک، مفقود گردیده یا به طریق مجرمانه، تحصیل شده است باید مراحل پیچیده ای را طی نماید تا منتهی به دستور عدم پرداخت چک گردد که این مراحل نیازمند اثبات در محاکم و صرف وقت و هزینه زیاد برای صادر کننده یا ذینفع قانونی چک خواهد بود پس با توجه به مشکلات صدور چک در وجه حامل، به صادر کنندگان چک، توصیه می‌شود چک در وجه شخص معین، صادر فرمایند تا اگر چک، مفقود یا به طریق مجرمانه بدست دیگری افتاد امکان اثبات آن در محاکم از منظر قانونی با صرف وقت و هزینه کمتری فراهم باشد.

همچنین در فرضی که صادرکننده، چکی را در وجه شخص معین صادر کرده باشد و شخص معین موصوف در چک، بخواهد چک را به اشخاص دیگر منتقل کند ناگزیر است چک را ظهرنویسی نماید و در این صورت به تعداد متعهدین پرداخت وجه چک نیز افروده خواهد شد.

هنگامی که چکی در وجه شخص معین صادر شده باشد اثبات عدم حسن نیت دارنده چک در دعاوی مربوطه، نسبت به مواردی که چک در وجه حامل صادر شده باشد آسان تر و ساده تر خواهد بود

ج) مزیت‌ها و معایب چک در وجه حامل برای دریافت کننده چک

1-برای انتقال چک حامل، لازم نیست دارنده چک، ظهر (پشت) چک را امضاء کند. انتقال چک حامل، با دست به دست شدن چک انجام می‌گیرد و انتقال دهنده، مسئولیتی در قبال نقد شدن آن نخواهد داشت در صورتی که دارنده چک، پشت چک را امضاء کند و آن را به شخص دیگری انتقال دهد همانند صادرکننده چک، متعهد به پرداخت وجه چک می‌باشد.

2-در صورت مفقود شدن چک در وجه حامل، دریافت کننده چک، قانوناً نمی تواند از صادرکننده چک، صدور چک دیگری را مطالبه کند یا از او بخواهد که وجه چک را به صورت نقدی یا طرق دیگر بپردازد بلکه ناگزیر است در یک فرایند پیچیده و طولانی، ابتدا به مراجع قضایی، رجوع و مفقودیت چک در وجه حامل را اثبات و مراحل قانونی لازم برای اثبات حق خود نسبت به صادرکننده چک را طی نماید در حالی که شخص معین موصوف در متن چک، اگر به عنوان ذینفع چک، ثابت کند که چک را مفقود کرده یا به روش مجرمانه چک را از دست داده است می تواند به روش آسان تر و سریعتر برای مطالبه طلب و حق خود به صادرکننده چک، رجوع نماید.

3-لازمه انتقال چک در وجه حامل، ظهرنویسی نمی باشد در نتیجه چک در وجه حامل با قبض و اقباض، منتقل می گردد و اثبات ظهرنویسی در این مورد بسیار سخت است فلذا می توان گفت چک در وجه حامل، پشتوانه کمتری نسبت به چک در وجه شخص معین دارد زیرا تنها متعهد پرداخت چک در وجه حامل، صادرکننده آن خواهد بود در حالی که چک در وجه شخص معین برای انتقال، مسیری جز ظهرنویسی ندارد و ظهرنویسی، پشتوانه چک را افزایش داده و امکان وصول آن را تقویت می کند. در حقیقت، لازمه انتقال چک در وجه شخص معین، ظهرنویسی است و ظهرنویسی روش نسبتاً مطمئنی برای افزایش امکان نقد شدن چک می باشد.

توصیه این است که چه در مقام صادر کننده چک و چه در مقام دریافت کننده چک، چک در وجه شخص معین را بر چک حامل، ترجیح دهید و در متن چک، قید کنید که چک را بابت چه موضوع یا چه قراردادی صادر یا دریافت می کنید البته به خاطر داشته باشید بانک برای پرداخت وجه چک به شروط یا مفادی که در متن چک، قید می شود توجه نمی‌کنند و پیشنهاد، بیشتر در محاکم مورد اهمیت و مفید فایده خواهد بود.

 

عبارت حواله کرد در چک چه اهمیتی دارد؟؟

ارای مختلف قضایی در مورد اعتبار خط زدن عبارت حواله کرد روی چک وجود دارد

اما به وفور دیده شده است که اگر عبارت به حواله کرد چک خط خورده باشد صادر کننده فقط در قبال کسی که چک را در وجه او نوشته است مسوول است نه دارندگان بعدی چک که با پشت نویسی چک را دریافت کرده اند