بررسی ماهیت خلع ید

هر دعواي حقوقي که در دادگستری مطرح مي‌شود، داراي شرايط و رکن های جداگانه‌اي می باشدپس رسيدگي به هر دعوا وابسته به حقیقتی است که ارکان و شرايط تشکيل‌دهنده آن دعوا و نیازمند تقديم دادخواست مطابق مقررات قانوني است و ماده 2 قانون آيين دادرسي مدني تایید کننده اين مدعاست.

پس زماني که خواهان دادخواستي به خواسته خلع يد به دادگاه تقديم مي‌نمايد، شرايط و ارکان تشکيل‌دهنده اين دعوا اثبات مالکيت ، تصرف غاصبانه و يا در حکم غاصبانه خوانده دعواست. در اين شرايط خواهان بايد دلايل مالکيت خود را به دادگاه تقديم کند تا دادگاه پس از رسيدگي به دلايل مالکيت و احراز ساير شرايط دعوا در ماهيت موضوع حکم صادر نمايد.

همچنان که معروف است، رسيدگي به دعواي خلع يد فرع بر اثبات مالکيت است. حال در صورتي که اصل مالکيت خواهان محل نزاع واقع شده و دلايل و مدارک کافي براي اثبات مالکيت خود نداشته و مطالب و اظهارات وي حاکي از نوعي ادعاي مالکيت باشد که احراز آن نیازمند به رسيدگي مستقل به اين ادعاست، در اينجا دعواي خلع يد خواهان به‌تنهايي قابليت استماع نداشته و به استناد ماده 2 قانون آيين دادرسي مدني قابل رد مي‌باشد؛ چراکه خواهان ادعايي مطرح کرده که در رديف خواسته نيامده است.

خلع يد علاوه بر معناي لغوي داراي يک مفهوم فني و اصطلاحي نيز مي باشد ، خلع يد به لحاظ حقوقي عنوان دعوايي است که مالک يک مال غير منقول(خانه،مغازه،زمين)بطرفيت متصرف غير قانوني مال خود اقامه مي کند و از دادگاه یا (امروزه شوراي حل اختلاف)مي خواهد که به کار تصرف غير مجاز متصرف پايان بخشيده و ملک وي را از دست او خارج کرده و تحويل او بدهند،

مثال : بعنوان مثال من داراي يک مغازه مي باشم و به مسافرت مي روم بعد از 2سال مراجعت مي کنم و متوجه مي شوم يکي از همسايگان مغازه از غيبت من سوء استفاده کرده و به تصرف مغازه پرداخته و در آن اقدام  به کاری نموده است که من  به او تذکر داده می دهم که ملک بنده را پس بدهد ولی وی حاضر نمی شود مغازه را تحويل دهد اينجاست که من بايد با در دست داشتن سند مالکيت دادگاه  به محل وقوع مغازه بروم  و با تنظيم دادخواست و طرح دعوي خلع يد بطرفيت متصرف که اصطلاحا غاصب تلقي مي شود حق خود را مطالبه نمايم

بهترین وکیل طلاق توافقی

شرایط اصلی برای شروع دادخواست چیست

شرط اصلي جهت طرح دعوي مذکور داشتن مالکيت بلا منازع است يعني بايد سندي داشته باشيم که مالکيت ما را 100درصد ثابت شده باشد  مثل سند مالکيت سيم سرب، یا ثبت ملک در اداره ثبت اسناد يا حکم قطعي که قبلا از طریق دادگاه صادر شده و طبق رای شما  مالک اعلام شده باشید اگر چنین مدرکی داشته باشیم باید برای خلع ید دادخواست بدهیم ولی اگر ملک سندی ندارد و قولنامه ای خریده باشید یا جزء ارث پدر یا مادر شماست که سالها در آن کار می کرده ولی سندی ندارد راه دیگری را باید انتخاب کنید و طرح دادخواست خلع ید اشتباه است

اگر ملک سند ندارد توسط کسی تصرف شد چه باید کرد

اما اگر واقعا  ملکی که شما داشته اید و شخص غیر یا احدی از اقوام شما آن را تصرف کرده باشد اما مدرکي براي اثبات آن نداشته باشمید و طرف مقابل هم  مدرکی مبنی بر مالکیت ( همان سند که قبلا ذکر شد ) نداشته باشد و شما واقعا مالک آن هستید و طرف مقابل ادعاي مالکيت شما قبول نداشته باشد اينجا بايد ابتدا به دادگاه مراجعه و  دادخواست دعواي اثبات مالکيت مطرح نمايد

که پس از دادخواست اثبات مالکیت و محکومیت غاصب با  حکمی که دادگاه مبنی بر اثبات مالکيت صادر کرده البته پس از قطعی شدن رای باید دعواي خلع يد مطرح نمايد  و اگر غیر از این موارد باشد دادخواست شما بی مورد بوده و از طرف دادگاه رد خواهد شد

لازم است بدانید  دعواي خلع يد با دعواي تصرف عدواني و تخليه يد متفاوت است زيرا منشاء دعواي خلع يد غصب است و هيچ قراردادي بين مالک و متصرف وجود ندارد

اما در تخليه قرارداد وجود دارد اما با وصف اينکه مدت اجاره پايان پذيرفته است مستاجر حاضر به تخليه ملک نيست اينجا بايد دعواي تخليه مطرح کرد که در آن مالکيت عين ملک نيز شرط نيست همين که شما مالک منافع هم باشي کفايت مي کند

بهترین وکیل طلاق توافقی

فرق تصرف عدوانی و خلع ید چیست

معمولا تصرف عدواني را می شود به دو صورت کيفري و حقوقي قابل مطرح  کرد باز موضوع فرق مي کند در دعواي تصرف عدواني حقوقي فقط اثبات سابقه تصرف کافي است و نيازي به اثبات مالکيت (عين و منافع)نيست همين که سابقه تصرف شما و لحوق تصرف خوانده و عدواني بودن تصرف ثابت شود کافي است

در بالا گفتیم برای خلع ید باید سند مالکیت داشته باشید ولی در دادخواست رفع تصرف عدوانی نیازی به سند مالکیت نیست مثلا شما زمین کشاورزی دارید و 20 سال روی ان کار کرده اید و یک روز که از به سر زمین می روید می بینید شخصی با تراکتور به جان زمین شما افتاده و دارد برای خودش کار کی کند و ادعا دارد زمین خودش است در اینجا باید چون شما سند مالکیت ندارید باید دادخواست رفع تصرف عدوانی بدهید و مدارکی اگر دارید پیوست دادخواست کنید و مجاورین ملک خو رو هم اعلام کنید که  در صورت نیاز دادگاه  بتواند معاینه محل یا تحقیق انجام بدهد

اما در شکايت تصرف عدواني کيفري باید به دادسرا مراجعه و از متصرف شکایت کنید  که طبق قانون مجازات اسلامي مطرح مي شود  اما برای تصرف عدوانی کیفری اختلاف نظر وجود دارد عده اي مالکيت را شرط مي دانند اما عده ديگري فقط سابقه  تصرف را کافي مي دانند که رويه قضايي نظر اول يعني اثبات مالکيت را پذيرفته است.