نحوه تنظیم اظهارنامه قضایی

اظهارنامه قضایی چیست

براي اينكه فردي بتواند حقوق خود را به طرف ديگري متذكر شود و يا خواهان مطالبه حقوق خود شود ميتواند بوسيله ارسال اظهارنامه اقدام كرده  كه طي اين مرحله ممكن است توافق در مورد حقوق مورد نظر صورت پذيرد .

خواهان حق فقط زماني ميتواند تقاضاي مطالبه كند كه زمان تاديه حق فرا رسيده باشد .ارسال اظهارنامه هميشه ضروري نميباشد ولي در بعضي از موارد حتماً بايد ارسال شود و اقامه دعوا بعد از اين عمل ميسر ميشود بعنوان مثال براي استرداد مالي كه بصورت امانت سپرده شده لازم است در ابتدا تذكر داده شود تا اموال بازگردانده شود و اگر بازگردانده  نشود اظهارنامه بعنوان ابلاغ خواسته در دادگاه سنديت خواهد داشت.البته فقط در مورد مطالبات نيست كه اظهارنامه مورد استفاده قرار ميگيرد بلكه هر گونه تعهدي را ميتوان بوسيله اظهارنامه به طرف متعهد اعلام كرد 

تنظیم اظهارنامه قضایی

ارسال اظهارنامه ، سابقا توسط اوراقی به عمل می آمد که مراجع قضایی در اختیار افراد قرار می دادند و افراد با تکمیل و تحویل آن ، اظهارات خود را به مخاطب انتقال می دادند . نکاتی که در خصوص تنظیم اظهارنامه قضایی باید مورد توجه قرار گیرد نکات حقوقی مهمی هستند که عدم توجه به آنها سبب پیچیده تر شدن وضعیت می گردند که در این قسمت قصد داریم به بیان این موارد بپردازیم . 

در درجه اول ، باید دقت نمود که هر مطلبی که در برگه اظهارنامه می نویسیم ، از آنجایی که اظهارات خودمان هستند و ذیل آن امضاء می شود ، می تواند اقرارباشند . از آن رو که اقرار یکی از دلایل اثبات ادعا در دادگاه ها محسوب می شود ، ممکن علیه خودمان از آن استفاده شود . لذا در این خصوص باید مراقب بود . 

نکته مهم دیگر ، این است که باید از تهدید مخاطب در اظهارنامه خودداری نماییم ؛ چرا که تهدید ممکن است تحت شرایطی یک جرم باشد و طرف مقابل می تواند در دادگاه کیفری بر علیه ما طرح دعوا کند . البته ، می توانیم در انتهای اظهارنامه بنویسیم که در صورت عدم پاسخ به خواسته یا مطالبه ، هر گونه اقدام قانونی برای احقاق حقوق مان در دادگاه انجام می دهیم . این مطلب دیگر جرم تهدید نیست .

ارسال اظهارنامه از آن رو که یک اقدام قضایی است و به شخص مخاطب ابلاغ می شود ، سبب می شود  تا مخاطب بداند که قصد اقدام قانونی علیه او را داریم ؛ به همین دلیل ، آمادگی اش جهت این اقدام بالا رود . بعنوان مثال ، فرض کنید که بخواهیم اموال شخص بدهکار را جهت ادای دین را توقیف نماییم . در این صورت ، ممکن است که مدیون با اطلاع از این وضعیت ، اقدام به مخفی کردن اموال خود کند تا نتوان به توقیف اموال او اقدام نمود . در این حالت ، بهتر است که از ابتدا در دادگاه ، به موجب دادخواست اقامه دعوا کرد .

در تنظیم یک اظهارنامه ، باید نزاکت و اخلاق را نیز رعایت نمود . چرا که اظهارنامه یک ابزار قضایی است و از طرف دادگاه به مخاطب تحویل داده می شود . به همین دلیل ، دادگاه می تواند از ابلاغ اظهارنامه هایی که خارج از نزاکت باشند خودداری می نمایند 

 شرایط قانونی ارسال اظهارنامه

۱- احراز هویت اظهارکننده:
شخصی که اظهارنامه را تسلیم می‌کند، اگر اصالتاً آن را تقدیم ‌کند، یعنی خود، ذی‌حق یا مدعی حق باشد، باید با ارایه مدارک شناسایی قانونی نظیر شناسنامه، موجباتی فراهم کند که مسئول دایره اظهارنامه هویت او را احراز کند. چنانچه اظهارنامه را شخص دیگری مانند وکیل، قیم یا ولی به نمایندگی از ذی‌حق تقدیم ‌کند، علاوه بر احراز هویت او توسط مسئول دایره اظهارنامه، لازم است که فتوکپی مصدق (تاییدشده) مدرک که سمت او را اثبات کند، نیز تسلیم شود تا به همراه اظهارنامه برای طرف ارسال شود.

۲- ابطال تمبر هزینه قانونی:
بر روی برگ اظهاریه طبق تعرفه قانونی باید تمبر ابطال شود که مقدار آن طبق بند ۱۸ ماده ۳۰ قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین، یک هزار ریال است.

۳-  خارج از ادب و نزاکت نبودن مطالب و مندرجات اظهارنامه:
طبق تبصره ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی، اداره ثبت اسناد و دفا‌تر دادگاه‌ها می‌توانند از ابلاغ اظهارنامه‌هایی که حاوی مطالب خلاف اخلاق و خارج از نزاکت باشد، خودداری کنند. البته باید توجه داشت که اگر اداره ثبت یا دفتر دادگاه اظهارنامه حاوی مطالب خلاف اخلاق یا خارج از نزاکت را ابلاغ کند، به نظر می‌رسد که مسئولیتی نخواهد داشت. زیرا ابلاغ نکردن این گونه اظهارنامه‌ها برای اداره ثبت یا دفتر دادگاه تکلیف نیست، بلکه مجاز است که آنها را ابلاغ نکنند و اجازه نیز دلیل بر اختیار است.

۴- تسلیم اظهارنامه و پیوست‌های آن به تعداد مقرر قانونی:
معمولا اظهارنامه و ضمایم آن باید لااقل در سه نسخه به مرجع ارسال اظهارنامه تقدیم شود که یک نسخه در بایگانی دایره مذکور می‌ماند، یک نسخه به طرف ابلاغ و تسلیم می‌شود و نسخه‌ای نیز به عنوان نسخه ابلاغ‌شده به اظهارکننده تسلیم می‌شود که همراه گزارش مأمور ابلاغ مبنی بر چگونگی ابلاغ اظهارنامه (ابلاغ واقعی یا ابلاغ قانونی) است.  در صورتی که در محل اقامت خوانده (مخاطب اظهارنامه) مأمور ابلاغ و سایر مراجع جهت ابلاغ نباشند، برگ‌های اظهارنامه با پست سفارشی ارسال می‌شود و در این صورت اگر برگ‌های ارسال عیناً اعاده نشد، قبض رسید پستی دلیل ابلاغ محسوب می‌شود. وقتی که مخاطبان اظهارکننده متعدد باشند، همانند موردی که خواندگان دعوا متعدد هستند، باید اظهارنامه به تعداد آن‌ها به علاوه دو نسخه باشد.

۵- تسلیم وجه یا مال یا سند به موجب ماده ۱۵۷ قانون آیین دادرسی مدنی:
در صورتی که اظهارنامه مشعر به تسلیم وجه یا مال یا سندی از طرف اظهارکننده باشد، آن وجه یا مال یا سند باید در موقع تسلیم اظهارنامه به مرجع ابلاغ (دفتر دادگاه یا اداره ثبت اسناد) تحت نظر و حفاظت‌‌ همان مرجع قرار گیرد؛ مگر آنکه طرفین هنگام تعهد محل و ترتیب دیگری را تعیین کرده باشند.