مراحل حصر از وراثت |وکیل حصر از وراثت

ارث چیست

حصر از وراثت : در وهله‌ی اول باید این نکته را خاطرنشان شد که افراد به دو دلیل از همدیگر ارث می‌برند: نسب یا سبب. توضیح آنکه زن و شوهر همواره به واسطه‌ی رابطه‌ی سببیت موجود میان خود، از یکدیگر ارث می‌برند. در کنار این افراد، خانواده و نزدیکان متوفی نیز به واسطه‌ی رابطه‌ی نَسبیت از ارث برخوردار می‌شوند.

پس از دانستن این نکته، نخستین پرسشی که باید بدان پاسخ داده شود این است که وراث چه کسانی هستند؟ آیا تمامی بازماندگان مورث، وارث او هستند؟ پاسخ این پرسش منفی است. توضیح آنکه هرچند بازماندگان متوفی می‌توانند به صورت بالقوه در حکم وارث قرار داشته باشند ولی این‌گونه نیست که تمامی آنها بالفعل از متوفی ارث ببرند بلکه ترتیبی در این خصوص وجود دارد. به عبارت دیگر، اطرافیان متوفی با توجه به میزان نزدیکی‌شان به او در طبقاتی قرار دارند و با توجه به ترتیب آن طبقات از ارث برخوردار می‌شوند. این طبقات به شکل زیر هستند:

طبقه نخست:

• درجه نخست : پدر و مادر٫اولاد
• درجه دوم : اولادِ اولاد

طبقه دوم:

• درجه نخست : پدربزرگ و مادربزرگ(جد و جده)٫برادر و خواهر
• درجه دوم : اجداد پدربزرگ و مادربزرگ٫اولادخواهر و برادر

طبقه سوم:

• درجه نخست : عمه ها و عموها٫دایی ها و خاله های متوفی و اولادآنها
• درجه دوم : عمه ها و عموها٫ دایی ها و خاله های پدر و مادر متوفی و اولاد آنها

انحصار وراثت 

انحصار وراثت اولین مرحله برای تعیین تکلیف در خصوص اموال و میراث افراد بعد از فوت آنها است. انحصار وراثت به معنی تعیین تعداد افرادی که از متوفی ارث میبرند و میزان سهم الارث هریک از وراث است. پس از بررسی و تائید وراث توسط مراجع دارای صلاحیت قانونی؛ رایی صادر میشود که به آن گواهی انحصار وراثت گفته میشود.

مراحل صدور گواهی انحصار وراثت:

پس از فوت متوفی مطابق با قانون ایران، موضوع و تاریخ فوت در سیستم الکترونیکی و یکپارچه اداره ثبت احوال کشور ثبت و پس از ابطال شناسنامه متوفی، گواهی فوت او صادر و به ورثه تحویل داده میشود. این گواهی یکی از مدارک لازم برای درخواست انحصار وراثت است.

صدور گواهی انحصار وراثت

برای صدور گواهی انحصار وراثت یکی از وراث متوفی یا هر شخص که منفعتی در اموال متوفی دارد یا وکیل آنها باید به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت دائمی متوفی مراجعه و دادخواست صدور گواهی انحصار وراثت کنند. اما در خصوص دعاوی دیگری مثل دعوای اصل و نسب و وقف و تولیت و … باید به دادگاه های عمومی حقوقی دادخواست ارائه داد.

مراحل انحصار وراثت و بررسی نحوه درخواست گواهی انحصار وراثت

مراحل انحصار وراثت : همین که فردی فوت می‌کند، دیگر کسی حق دخل و تصرف در اموالش را ندارد تا اینکه هزینه‌های کفن و دفن و بدهی‌ها و دیونش پرداخت شود و سپس اگر چیزی باقی ماند بین وراث تقسیم شود؛ تقسیم اموال بین وراث هم منوط به تعیین قطعی افرادی هست که به عنوان ورثه باقی مانده‌اند و از این رو یکی از اقدامات مهم پس از فوت افراد، منحصر کردن وراث باقی مانده از متوفی یا همان انحصار وراثت است.

انحصار وراثت باید از سوی یک مرجع رسمی اعلام شود و از این رو، برای اینکه وراث مشخص شوند، یک مرجع قضایی، که امروز در صلاحیت شورای حل اختلاف قرار گرفته، باید مراتب انحصار وراثت را گواهی کرده و در اختیار وراث قرار دهد تا به استناد آن، اموال را تقسیم کنند. سعید مرادی، حقوقدان و وکیل دادگستری در گفت‌وگو با «حمایت» در خصوص مراحل درخواست گواهی و اجرای انحصار وراثت توضیح داده است.

مراحل انحصار وراثت

سعید مرادی گفت: گواهی انحصار وراثت تصدیقی است که وراث متوفی را محصور کرده و در تعیین سهم‌الارث هر یک از ورثه یکی از اسنادی است که تحصیل آن کلید اقدامات بعدی ورثه برای تعیین تکلیف ماترک است، بنابراین از ابتدایی‌ترین اقدامات وراث محسوب می‌شود، زیرا وراث با تحصیل این گواهی مشروعیت قانونی برای ورود در قضایای مربوط به مورث خود پیدا می‌کنند، قبل از به دست آوردن آن هیچ یک از مراجع قضایی و دولتی ملزم به پاسخگویی به ورثه نیستند زیرا گواهی مذکور پس از صدور، وراثث  را مشخص می‌کند.

وی ادامه داد: مطابق با ماده ۳۶۰قانون امور حسبی، وراث متوفی و سایر اشخاص ذینفع می‌توانند تقاضای تصدیق انحصار وراثت کنند به طوری که اگر وراث متوفی یا سایر اشخاص ذینفع بخواهند تصدیق انحصار وراثت کنند باید در‌خواست‌نامه کتبی بنویسند. این حقوقدان بیان کرد: درخواست‌نامه کتبی اطلاعاتی مشتمل بر نام و مشخصات درخواست‌کننده، متوفی و ورثه و اقامتگاه آنها و نسبت بین متوفی و وراث تنظیم و به دادگاه تسلیم شود.

مرادی خاطرنشان کرد: اشخاص ذینفع در مراحل انحصار وراثت طلبکاران از متوفی یا موصی‌له و نیز وصی هستند و کسانی که به صورت غیر مستقیم از اثبات وراثت شخصی دیگر منتفع می‌شوند نیز می‌توانند تقاضای گواهی انحصار وراثت کنند مانند کسی که از یکی از ورثه طلبکار است یا به نوعی سهم الارث یکی از ورثه به او منتقل خواهد شد. وی تصریح کرد: برای اثبات خویشاوندی نسبی و سببی ادله چهارگانه شامل اقرار، سند کتبی‌، شهادت و اماره ضروری‌ است‌، برابر ماده دو قانون تصدیق انحصار وراثت  است.

حصر از وراثت چیست

با وصول درخواست حصر وراثت به شورای حل اختلاف، این امکان وجود دارد که اشخاص ذینفع به جهاتی ازجمله، تعداد وراث باقیمانده ازمتوفی یا اعتراض به نسب آنها نسبت به متوفی یابه زوجیت همسر مورد ادعای ذکر شده در درخواست و یا اصل نکاح و یا طلاق وی یا وقوع اختلاف در وصیت نامه ابرازی مطرح گردد.

دراین صورت شورای حل اختلاف، وقت رسیدگی تعیین وبا تشکیل جلسه و دعوت از طرفین صرفا نسبت به اعتراض به تعداد ورثه رسیدگی های مقتضی را معمول نموده و نسبت به اعتراض واصله دراین باره نفیا یا اثباتا اتخاذ تصمیم می نماید و نسبت به سایر موارد اعتراض چون رسیدگی به آنها ازخصایص ذاتی دادگاههای عمومی اختصاص یافته به امور خانواده می باشد باصدور قراراناطه موقتا پرونده ازجریان رسیدگی خارج شده و شورا معترض راهدایت وارشاد قانونی نموده تا در صورت بقاء دراعتراض خود به دادگاههای موصوف مراجعه نماید، بدیهی است دادگاه عمومی خانواده با تقدیم دادخواست معترض، درباره هر یک ازجهات مورد نظر خواهان، رسیدگی و حکم مقتضی درباره اختلاف طرفین صادر و نسبت به صدور گواهی انحصار وراثت، متقاضی را به مرجع صالح (شورای حل اختلاف) هدایت قانونی می نماید واین بار با طرح درخواست انحصاروراثت وعدم اعتراض گواهی مزبور طبق مقررات مربوط به حصر وراثت صادر خواهد شد.

• اشخاصی که حق اعتراض به درخواست حصر وراثت دارند

1. شخص ذینفع بر طبق مواد۳۶۹ و۳۶۲ قانون امورحسبی می تواند درمقام اعتراض به گواهی تصدیق انحصار وراثت مبادرت ورزد، ماده ۳۶۹ قانون امورحسبی دراین باره می گوید: درمورد ماده ۳۶۴(منظورگواهی حصروراثت)اشخاص ذینفع می توانند به درخواست تصدیق وهمچنین به تصدیقی  که درموضوع وراثتصادر می شود ،اعتراض نمایند ورای دادگاه دراین خصوص قابل پزوهش وفرجام است ،بدین ترتیب دراجرای ماده ۳۶۲همان قانون ،درصورت وصول اعتراض ازناحیه معترض ذینفع ،شورای حل اختلاف جلسه ای برای رسیدگی به اعتراض معین نموده ،وبه معترض ودرخواست کننده تصدیق اطلاع می دهد ودرجلسه پس از رسیدگی حکم خواهد داد،این حکم برابر مقرارت قابل تجدید نظر است.

2. دادستان عمومی محل اقامتگاه متوفی

دادستان عمومی درهرزمان که مطلع شود واحراز نماید متوفی بلا وارث است ودرخواست متقاضی انحصاروراثت  فاقد مبنای قانونی است  قانونا مکلف است درمقام اعتراض به درخواست مزبور برآید وازصدور گواهی حصر وراثت ،به نفع متقاضی خودداری بعمل آورد ،همچنین تازمانیکه برای شخص محجور ،قیم وبرای غایب امین نشده باشد،دادستان می تواند ازجانب محجور ،قیم وبرای غایب امین معین نشده باشد ،دادستان می تواند ازجانب محجور وغایب به درخواست انحصار وراثت اعتراض کند،درصورتیکه اعتراض دادستان به جهتی ازجهات قانونی مردود اعلام گردد،مشارالیه بعنوان مدعی العموم حق دارد قانونا ازرای به رد اعتراض وی از مرجع صالح تجدید نظر خواهی نماید.